Böbrek yetmezliği, böbreğin işlevlerini yapamaz hale gelmesidir. Böbrek; idrarın süzülmesi, sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanması gibi vücuttaki birçok fizyolojik olayı düzenler. Bu işlevler yerine getirilmediğinde hormon bozuklukları, nörolojik bozukluklar, sıvı elektrolit dengesinin bozulması gibi birçok sonuç doğurur. Böbreğin görevleri ve etkilediği sistemler oldukça fazladır. Akut ve kronik böbrek yetmezliği olarak ikiye ayrılır.
Akut böbrek yetmezliği nedir?
Akut böbrek yetmezliği, böbreğin idrarı getirme süzme ve atma işlevlerinin ani bir şekilde kaybolmasıdır. En özel belirtileri, oligüri-anüri (idrar miktarının azalmasıyla alakalı kavramlar), idrarda süzülmenin gerçekleşmemesinden dolayı kanda; kreatinin, üre azotu gibi süzülmesi gereken vücutta zehirli etki yapan maddelerin birikmesi ve idrarda protein oluşmasıdır.
Kronik hastalıklar( şeker, yüksek tansiyon, kalp yetmezliği, karaciğer rahatsızlıkları), yaşlılık, böbreğe zararlı ilaçlar (bazı antibiyotikler, kemoterapik ilaçlar), idrar yolunda taş, tümör varlığı akut böbrek yetmezliğine yatkınlığı artırır.
Akut böbrek yetmezliği 3 nedenden dolayı gerçekleşir; pre renal- renal-post renal akut böbrek yetmezliği.
Pre renal akut böbrek yetmezliği, kanın böbreğe ulaşma aşamasında meydana gelen aksaklıklardan kaynaklıdır. Kan sağlıklı olarak böbreklere ulaşamaz. Bunun nedeni enfeksiyonlar ya da gelen kanın basıncındaki azalmalar olabilir. Kan ve su kayıpları, tansiyon düşmesi nedeniyle olabilir.
Renal akut böbrek yetmezliği, böbreğin kendisiyle ilgili sorunlardır. Bunlar filtrasyonu sağlayan hücrelerin zarar görmesiyle meydana gelir. Bu hücreler enfeksiyon, alerji, kansızlık, böbreğe zarar verebilecek ilaçların kullanılmasıyla gerçekleşir.
Post renal akut böbrek yetmezliği, böbrekten sonraki yolda meydana gelen sıkıntılardan kaynaklıdır. İdrarı mesaneye taşıyan yolda tıkanma meydana gelmesi, taş veya tümör varlığı nedeniyle gerçekleşir.
Akut böbrek yetmezliği belirtileri nelerdir?
- İdrarın azalması
- İdrarın koyu renkte olması
- İdrarın yoğun kokuda olması
- Halsizlik,yorgunluk
- Ağızda amonyak kokusu
- Kas güçsüzlüğü
- Kramp
- İştahsızlık
- İshal
- Koma
Akut böbrek yetmezliği tedavisi nasıl olur?
Akut böbrek yetmezliği tedavisinde, hastalığa neden olan faktörlerden korunmak tedavinin başlıca amacıdır. Enfeksiyonların oluşması engellenmeli, tüplerde tıkanıklık varsa düzeltilmeli, tümör varlığı araştırılmalıdır. İlaç kullanımına dikkat edilmeli, doktorun tavsiyesi dışında hiçbir ilaç kullanılmamalıdır.
Sıvı ve kan kayıpları var ise yerine konulur. Vücutta ödem birikmiş ise suyu atmak için idrar yapıcı ilaçlar kullanılır. Geçici diyaliz tedavisi de uygulanabilir.
Akut böbrek yetmezliğinin kronik hale gelmemesi için kan ve idrar vermek, kontrolleri aksatmamak önemlidir.