İnsanların ruhsal yaşantısı davranışsal, bilişsel, duygudurum alanlarındaki işlevlerin bütünleşmesiyle oluşur. Bu işlevlerin azalması, artması ve karışması ruhsal belirti ve bulguları ortaya çıkarır.
Ruhsal bozukluklarda genel belirtiler 3 düzeyde incelenir: Davranış bozuklukları, bilişsel bozukluklar ve duygulanım/ duygudurum bozuklukları.
Davranış Bozuklukları
- Harekette değişiklikler
- Uykuda değişiklikler
- Beslenmede değişiklikler
- Konuşmada değişiklikler
Bilişsel Bozukluklar
- Bilinç değişiklikleri
- Dikkat değişiklikleri
- Oryantasyon değişiklikleri
- Bellek değişiklikleri
- Algı değişiklikleri
- Düşünce değişiklikleri
Duygulanım / Duygudurum Bozuklukları
- Elem(üzüntü,acı) yönünde
- Neşe yönünde
Harekette Ortaya Çıkan Değişiklikler
- Anerji: Fiziksel olarak hareketsiz kalma eğilimi
- Hipoaktivite: Harekette azalma
- Hiperaktivite: Harekette artma
- Exaltation: Hareketlilikte az miktarda artma
- Eksitasyon: Taşkınlık
- Ajitasyon: Engellenemeyen, önlenemeyen saldırganlıkla birlikte olan taşkınlık durumudur.
- Negativizm: Her türlü uyarana karşı hastanın direnmesi ya da aksi, ters, gereksiz bir hareket yapmasıdır.
- Katotoni(Donakalma): Kişinin bir durumda bir süre hareketsiz kalmasıdır. Bir hareket uzun bir süre korunur.
- Waksy Fleksibilite (Bal mumu esnekliği): Hastanın konulduğu pozisyonu sürdürmesidir.
- Ekolali: Hastanın karşısında konuşanın sözlerini aynen tekrar etmesidir. Sözlerin bir yankı gibi yinelenmesidir.
- Ekopraksi: Hastanın karşısında yapılan hareketleri aynen yinelemesidir.
- Ekomimi: Hastanın karşısınındakinin mimiklerini tekrarlamasıdır.
- Kompülsiyon: Kişinin iradesi ve isteği dışında, görünüşte anlamsız olan bir hareketin tekrarlanmasıdır.
- Ritüel: Bir hareketin ayin tarzında tekrarlanmasıdır.
- Stereotipi: Konuşma ya da motor hareketin inatçı ve mekanik bir biçimde yinelenmesidir.
- İmpulsiyon: Engellenemeyen, iç güdüsel dürtülerin aniden ortaya çıkmasıdır. Tekrarlayıcı değildir.
- Manyerizm: Yapmacık hareketlerdir. Basmakalıp olarak yinelenen mimik, jest, hareket, sözcük ve konuşmalardır.
- Grimas: Anlamsız mimiklerin ardı sıra yenilenmesidir.
- Füg: Kaçıştır.
- Tik: Bir kas grubunda yinelenen, istemsiz,hızlı,basmakalıp harekettir.
Uyku Değişiklikleri
- Hipersomnia: Çok fazla uyuma.
- Hiposomnia: Yetersiz, tedirgin uyku ya da uykusuzluk.
- Laterji: Derin uyku.
- Narkolepsi: Birden bire ortaya çıkan ,nöbetler halinde, önlenemeyen kısa süreli uykudur.
- Parasomnia: Uyku sapması. Uyku sırasında ya da uyku ile uyanıklık arasında ortaya çıkan olağandışı davranıştır.
Beslenme Değişiklikleri
- Bulumnia: Sık ve bol yemek yenilmesine rağmen açlığın devam etmesi ve yemek yemenin sürdürülmesidir.
- Anoreksiya: Yemek yememe, iştahsızlık
- Kaprofaji: Anlamsız, kötü , pis nesnelerin yenilmesidir.
- Dipsomani: Zaman zaman gelen engellenemeyen içki içme isteğidir.
Konuşma Değişiklikleri
- Mutizm: Hiç konuşmama
- Logore: Durdurulamayan çok konuşma
- Neolojizm: Kelime uydurma
- Püerilizm: Çocuk gibi konuşma
- Perseverasyon: Yeni bir uyaran gelmesine karşın önceki uyarana göre yanıt vermek
- Paragramatizm: Normalde çocuklarda görülürken erişkinlerde normal konuşma birden bozulur. Gramer hatalı vardır.
Bilinç Değişiklikleri
- Konfüzyon(Bilinç bulanıklığı): Uyaranlara yetersiz yanıt verme
- Stupor: Bilincin tam kaybolmadığı, ancak ileri derecede bulanıklık olduğu bir durumdur.
- Koma: Stuporun en ağır derecesidir. Ağrılı uyaranlara cevap verilmez. Bilinç tamamen kapalıdır.
Dikkat Değişiklikleri
- Spontan Dikkat
- Seçici Dikkatsizlik
- Distraktibilite(Dikkat dağılması)
Oryantasyon Değişiklikleri
- Otopsişik Oryantasyon: Kişinin kendine ait bilgilerinin farkında olmasıdır.
- Allopsişik Oryantasyon: Kişinin çevresine,yere ve zamana ait bilgilerin farkında olmasıdır.
- Disoryantasyon: Yönelimin bozulmasıdır. ( Sırasıyla zaman,yer ve kişiye yönelik olarak bozulur.)
Bellek Bozuklukları
- Amnezi: Bellek kaybı ( Bir bölüm veya bütün olarak)
- Laküleramnezi: Bellekte bazı bozuklukların olması
- Anterograt Amnezi: Yakın bellek bozukluğu
- Retrograt Amnezi: Uzak bellek bozukluğu
- Hiperamnezi: Bellekte artma
- Hipoamnezi: Belleğin azalması
- Paraamnezi(Bellek çarpıtılması): Anıların çarpıtılması sonucu ortaya çıkan bellek bozukluğudur.
- Konfabülasyon: Bellekteki boşlukların, gerçekte doğru olmayan ancak hastanın inandığı gerçek dışı anılarla bilinçdışı doldurmasıdır.
Algı Değişiklikleri
- İllüzyon(Yanılsama): Uyaranların yanlış algılanması ya da yanlış yorumlanmasıdır.
- Halüsinasyon: Bir obje olmadığı halde varmış gibi algılamak ya da algılandığı inancı. (Görsel,işitsel,koku,tat,dokunma halüsinasyonları)
- Derealizasyon: Çevrenin değişik biçimde algılanmasıdır.
- Depersonalizasyon: Bireyin kendini, bedenini değişik algılamasıdır.
Düşünce Değişiklikleri
- Delir: Gerçeğe uymayan ve mantıklı düşünce ile değiştirilemeyen inanç demektir.
- Obsesyon: Anlamsızlığı, gereksizliği kişi tarafından kabul edilen , kaygı, endişe ve gerilim yaratan, bütün çabalara karşın zihinden çıkarılamayan tekrarlayıcı düşüncedir.
- Fobi: Anlamsızlığım, gereksizliğin bilinmesine karşın, önlenemeyen bir korku durumudur.( Agorafobi, klastrofobi, sosyalfobi, zoofobi, akrofobi )
- Fikir uçuşması
- Enkoherans: Anlaşılır olmayan konuşma ya da düşünce biçimidir.
- Klang Çağrışımı: Ses uyumu olan sözcüklerin hızla birbirini izlemesidir.
- Ayrıntıcılık
- Teğetsellik
- Düşüncede Blok
- Yandan Yanıt: Sorulan soru ile uyumlu olmayan yanıt verilmesidir.
Duygulanım/Duygudurum Bozuklukları
- Elem yönünde: Anksiyete, korku, öfke, depresyon, apati(duyumsamazlık), ambivalans(aynı anda üzüntü,neşe,sevgi ve nefretin yaşanması), anhedoni(hiçbir şeyden zevk alamama), aleksitimi(duygudurumun farkında oamama ve tanımlamada zorluk çekme).
- Neşe Yönünde: Öfori(aşırı neşeli olma), elasyon(uyaranlara uygunsuz biçimde aşırı sevinmek), exaltasyon(çok güçlü ve şiddetli mutluluk).