Ülseratif kolit sindirim sistemini etkileyen bir hastalıktır. 30-40 yaş arasında sık görüldüğü gibi her yaşta da görülebilir. Bildiğimiz üzere ülser, bir inflamasyon yani enfeksiyon oluşumu sonucu meydana gelen durumdur. Kolit ise ülserin bağırsağa yerleşmesine verilen addır. Sindirim kanalında değişiklikler meydana getiren bu durumda kalın bağırsak iç duvarında iltihap oluşur ve bu kronik bir hastalık halini almıştır. Bağırsağın iç katmanı ülser nedeniyle iltihaplıdır, şişer, tahriş olmuştur ve hastaya göre değişen kanama periyotları ile seyreder.
Ülseratif kolit genellikle kalın bağırsağın rektum adı verdiğimiz son kısmında meydana gelir. İnce bağırsak, mide gibi sindirim organları ülserden etkilenmez. Kalın bağırsağın bölümleri başlangıçtan sona doğru; çekum, çıkan kolon, transvers kolon, inen kolon, sigmoid kolon ve rektumdur. Ülseratif kolit, kalın bağırsakta yerleştiği yere isimler alır; distal tip (kalın bağırsağın inen kısmı, yani rektum ve sigmoid kolondur ), sol tip (kalın bağırsağın sol kısmı), pankolit( tüm kalın bağırsak).
Ülseratif kolit neden oluşur?
Ülseratif kolit nedenleri henüz kesin bir yargıya bağlanmış değildir. Ancak hastaların bir kısmından edinilen deneyimler sonucunda tahminler oluşmuştur. Genetik, bağışıklık sisteminin bozulması sonucu immün sistemin zarar görmesi, kimyasallara maruz kalma, stres hastalığa neden olduğu düşünülen faktörleridir. Genetik faktörlerin varlığının artışı ile hastalığa yakalanma oranı artışı arasında doğru orantı vardır. Annesi babası her ikisi de hasta olan bireyin hastalığa yakalanma riski daha fazla olarak gözlemlenmiştir ancak elde kesin bir kanıt yoktur.
Risk altındaki bireyler; ailesinde bağırsak hastalığı varlığı olanlar, Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika’da yaşayanlar, sigara ve alkol kullananlar, antibiyotik gibi bağışıklığı etkileyen ilaçlardır. Orta yaşta daha fazla görülmüştür ve hastalığın gidişatı yaş arttıkça kötüleşebilir.
Ülseratif kolit belirtileri nelerdir?
Ülseratif kolit belirtileri kişiden kişiye değişiklik göstermektedir. En sık görülen ve hastalığın ilk anlaşıldığı belirtiler olan ishal, kanlı dışkılama ve şiddetli karın ağrısıdır. Karından net duyulabilen sesler gelir. Dışkıda kanın yanında iltihap kalıntıları görülebilir. Ateş, kilo kaybı, ağızda oluşan yaralar, bacak ve ayaklarda kırmızı renkte şişlikler, derin iltihaplı yaralar, bulantı- kusma ek olarak görülen belirtilerdir. Mevcut olan kanamadan dolayı kansızlık meydana gelir. İshal olan birey kilo kaybeder.
Tanıda dışkıdaki kanın parazit ve bakteri varlığının incelenmesi, bağırsak katmanının özel cihazlarla kolonoskopi denilen yöntemle incelenmesi ve gerekirse bu bölgeden örnek alınması, çift kontrastlı kolon grafisi( ilaçlı film) yöntemleri kullanılır. Ayrıca diğer başka bağırsak hastalıklarının tespit edilmesi adına dışkıda kan sayımı ve bağırsağa zarar veren canlıların varlığı araştırılır.
Ülseratif Kolit Tedavisi
Ülseratif kolit tedavisinin öncelikli amacı hastalığın ilerleyişini kontrol altına almak, beslenmeyi düzeltmek, belirtileri hafifletmek, oluşabilecek kanseri önlemek ve yaşam kalitesini yükseltmektir.
Hastalığın kesin bir nedeni bulunamadığı için başlangıç tarihi anlaşılamaz. Sessizce ilerleyebilir. Bu yüzden kesin tedavisi yoktur. Tedavi bireyde meydana çıkan belirtilere yönelik yapılır. Özel diyet (lifsiz gıdalar), ilaç tedavisi veya cerrahi tedavi uygulanır. Bulguların ağır olduğu hastalarda cerrahi yöntem ile kalın bağırsağın çıkartılması işlemi tercih edilir. Kalın bağırsağın tümüyle çıkartılmasına kolektomi denir.
Bağırsağın yorulmaması için damardan beslenme uygulanır. Yorulmaması için kullanılan diğer yöntem ameliyat sonrası bağırsağın dışarıya bir keseye ağızlaştırılmasıdır. Dışkı bu torbada birikir. İnce bağırsağın ağızlaştırılmasına ileostomi, kalın bağırsağın ağızlaştırılmasına kolostomi adı verilir.